Maribor çok küçük olmasına rağmen tarihi olarak enteresan özellikleri de olan bir şehir. Bu özelliklerden biri de Dünya’nın En Eski Asması Najstarejša trta.
Bazılarına göre 450 bazılarına göre 500 yıldan daha eski olduğuna inanılan söz konusu üzüm asması aynı zamanda Dünya’da kendi müzesi de olan tek bitki.
Asmanın yaşı Dünya’da o kadar ünlü olmuş ki Guinness Rekorlar Kitabı’na bile kaydedilmiş.
Bölge halkı için çok değerli olan bahse konu asma için Maribor’da yıl boyunca çeşitli etkinlikler bile düzenleniyor.
Yazımızın bundan sonraki kısmında bu asma ağacı ile ilgili gezgin arkadaşlarımın işine yarayacak daha detaylı bilgilere yer vereceğim.
Ljubljana Maribor Ulaşım
-Otobüs
Dünya’nın en eski asmasını görmek için öncelikle Maribor’a ulaşmanız gerekiyor. Ülke küçük bir ülke ve ülkenin en büyük 2 kenti başkent Ljubljana ile Maribor arası da sadece 133 km. Eğer araba kiralarsanız bu yolu 1,5-2 saat gibi kısa bir sürede alabilirsiniz.
Eğer bizim gibi otobüs ile seyahat etmeyi planlarsanız şehir otobüs terminali tren garının hemen yanında bulunuyor.
Maalesef bir başkentin otobüs terminali bile olmaması çok şaşırtıcı. Muhtemelen inşaat halindeki tren garı ile birlikte bu güzel şehre yakışır bir otobüs terminali de inşa edecekler ya da Avusturyalıların yaptıkları gibi otobüsleri tamamen şehir dışına atacaklar.
Buradaki gecekondudan bozma otobüs terminalinden bir sürpriz ile karşılaşmamak için mutlaka bir gün önceden otobüs biletlerinizi alın. Otel seçiminde terminale yakın olmaya da dikkat ederseniz sabah terminale ulaşmakta da sıkıntı çekmezsiniz.
Ülkenin en büyük otobüs firması Aviva. Bu şirket günde 3 sefer direkt Ljubljana Maribor bağlantısı sağlıyor. Seferler sabah öğle ve öğleden sonra oluyor. Yaklaşık 1,5 saat süren seferler için kişi başı 11,7 € ödüyorsunuz. Bu şirketin güzel tarafı otobüslerinde free wi-fi bulunması.
Bunun dışında Flixbus da kullanabilirsiniz ancak fiyatları aktarmalar nedeniyle hem uçuk hem de sefer süreleri oldukça uzun.
Ayrıca 2 şehir arasında tren seferleri de var. Ancak aktarmalar nedeniyle bu seferler de gereğinden uzun sürdüğünden tavsiye etmiyorum.
Dünya’nın En Eski Asması Ulaşım ve Ziyaret Saatleri
Dünya’nın En Eski Asması Maribor şehrinin en eski bölümü olarak kabul edilen Lent’in merkezinde yer alıyor. Burası Drava Nehri’nin de kıyısında bulunuyor.
Bu bölge halka açık ve araç trafiğine de kapalı. Otopark ise bölgede büyük sıkıntı. Bu nedenle buraya illaki bir araç ile gelecekseniz bisiklet kiralamanızı tavsiye ederim.
Asma şarap evinin ön tarafında halka açık bir konumda sergileniyor. Asma ağacını istediğiniz saatte görebilirsiniz.
Adres: Vojašniška ulica 8, 2000 Maribor, Slovenya Tel: +38622515100
Dünya’nın En Eski Asması Najstarejša trta
Maribor bölgesinde 11. yüzyıldan beri bağcılık yapıldığı biliniyor. Dolayısıyla bugün Maribor ve çevresi Doğu Avrupa’nın en önemli şarap üretim merkezlerinden biri kabul ediliyor.
-Hikayesi
Çoğu hikaye ve efsanenin aksine bahse konu asmanın hikayesi bölge halkına göre %100 gerçek kabul ediliyor.
Hikaye ise 400-500 yıldan uzun süredir Lent bölgesinde yetiştirilen “Žametovka” üzüm çeşidi ile ilgili.
Orta Çağ’ın sonlarına doğru, 16. yüzyılın ikinci yarısında Maribor Osmanlı istilası tehdidiyle karşı karşıyayken, Vojašniška ulica (Kışla Caddesi)’nde o zamanlar şehir duvarının bir parçası olan evin ön tarafına Žametovka üzüm çeşidi ekilmiş. Buradan da bir asma ortaya çıkmış. Bilinen ilk asma tasviri ise 1657 yılına dayanıyor.
Söz konusu eski asma, devam eden şiddetli çatışmalara rağmen hayatta kalmayı başarmış.
Geç Orta Çağ’da kullanılan ahşap çatı yapıları ve hasır örtüler nedeniyle şehirde sık sık çıkan yangınlardan zarar görmemiş.
Eski Asma’nın yetiştiği yerin hemen arkasındaki ev birkaç kez kısmen yanmış olsa da, şans eseri söz konusu asma yaşamaya devam etmiş.
1870’li yıllarda, filoksera adı verilen asma biti neredeyse Doğu Avrupa’da tüm asmaları harap ederken asma yine hayatta kalmayı başarmış.
Bu duruma sebep olarak ise hemen kıyısında bulunduğu Drava Nehri gösterilmiş. Çünkü bu parazit asma köklerine saldırıyormuş. Asmanın kökleri o kadar derinde nehir ile temas halindeymiş ki parazit bu köklere zarar verememiş.
II. Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin bombardımanı sırasında da eski bağ evi kısmen tahrip olmasına rağmen, bu dayanıklı bitki zarar görmeden hayatta kalmayı yine başarmış.
Ancak Maribor’un en yaşlı “sakini” daha zor zamanlar da geçirmiş. 1963 yılında Drava Nehri üzerine baraj inşa edildiğinden beri, eski asma için ciddi sorunlar ortaya çıkmış.
Nehrin seviyesi 3 metreden fazla yükselince, kök sisteminin uzun süredir devam eden dengesi de bozulmuş ve asma yavaş yavaş ölmeye başlamış.
70’li yıllarda Drava Nehri kıyılarındaki ihmal edilmiş alanlar ve profesyonel olmayan bakım, durumunu daha da kötüleştirmiş.
Neyse ki, Tarım Enstitüsü’nden bir grup uzman bahse konu eski güzelliği fark etmiş ve asmanın kaldırılmasını ve harap hale eski gelen bağ evinin yıkılmasını engellemiş.
Mag. Tone Zafošnik liderliğindeki uzmanlar, tüm güçlerini asmanın yeniden canlandırılmasına yoğunlaştırmış ve ölü kısımları kaldırarak ona yeniden hayat vermişler.
1982 yılında eski bağ evinin restore edilmesi ve çevresinde düzenleme yapılmasından bu yana, asma tüm ihtişamıyla gelişmiş. Bugün, asma, kendisine bakan kendi şarap üreticisine bile sahip.
Bahse konu asma ayrıca, dünyanın hala üzüm veren en yaşlı asması olarak 2004 yılında Rekorlar Kitabı’na girdiği için Slovenya’nın başlıca simgelerinden biri haline gelmiş.
-Dünya’nın En Eski Asması Bugün
Asmanın yukarıdaki hikayesi ise bugün asmanın kendi müzesinde anlatılmaktadır. Bu müzede, 460 yıllık mavi bir asma ağacının dayanıklılığının, bakıcılarının, becerilerinin ve sıra dışı mirasının inanılmaz tarihi gösterilmektedir.
Diğer taraftan asma Slovenya’nın ilk evcilleştirilmiş asma türlerinden biri olan “žametovka” türünün üzümlerini bugün de vermeye devam ediyor.
Yıllık yaklaşık 35 ila 55 kg üzüm hasadı şarap haline getirilip ünlü sanatçı Oskar Kogoj tarafından tasarlanan küçük şişelere dolduruluyor.
Bu asmanın hasadından yılda sadece 100 minyatür şişe çıkıyor. Bu şişelerin satışı yapılmıyor, bir kısmı müzelerde sergilenirken önemli devlet törenlerinde de tadımlık düzeyde kullanılıyor.
Yine bu asmadan elde edilen filizler de Dünya’nın 27 ülkesinde ve Slovenya’nın çeşitli yerlerinde ekilmiş ve hasatları yapılıyor.
Maribor’da, asmaların kraliçesini onurlandırmak için yıl boyunca Eski Asma Budaması, Hasat, Aziz Martin Günü Kutlaması ve Eski Asma Festivali gibi birçok etkinlik düzenleniyor. Hatta bu etkinliklerde kullanmak üzere Maribor Octet ve Neuvirtovi Štajerci Grubu bu asmanın şerefine bir marş bile yapmış.
Değerlendirme
Gördüğünüz gibi Maribor’da insanların gerçekten büyük saygı duyduğu tarihe tanıklık etmiş ve halen hasat yapılabilen bir üzüm asması ile karşı karşıyayız. Enlere olan ilgimiz malum ancak böyle bir en ile karşılaşmak gerçekten benim için çok değerliydi. Şehre gelen ya da ülkeye gelen tüm gezgin arkadaşlarıma Dünya’nın En Eski Asmasını mutlaka görmesini tavsiye ediyorum.
Slovenya ile ilgili diğer yazılara Slovenya Gezi Rehberi‘nden ulaşabilirsiniz. Bölgesel planlama yapıyorsanız Orta Avrupa Gezi Rehberi‘ne bakmayı unutmayın. Sağlıcakla Kalın.
