İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi

Anadolu’da direniş gösteren Türk Milletinin oluşturduğu irade ile kurulan İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi; Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir ilkesi çerçevesinde yasama görevini yerine getirmek üzere 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da faaliyete geçmiş.

Türk siyasi tarihinde ilk parlamento Osmanlı döneminde 19 Mart 1877’de II. Abdülhamit’in emriyle oluşturulmuş ancak sadece 1 sene sonra yine kendisinin emriyle kapatılmış.

17 Aralık 1908 ‘de yeniden açılan meclis, İstanbul’un işgaline kadar açık kalmış ancak Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında üyeleri sürgün edilerek dağıtılmış.

Mustafa Kemal Atatürk, bunun üzerine 21 Nisan 1920 tarihinde yayınladığı bir bildiri ile meclisin bundan sonra Ankara’da toplanacağı bildirmiş ve 23 Nisan 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Meclis-i Mebusan üyelerinden oluşan 115 milletvekili ile dualar eşliğinde açılmış.

24 Nisan 1920 tarihinde yapılan 2. birleşimde Mustafa Kemal Atatürk ilk meclis başkanı seçilmiş. Mustafa Kemal Atatürk ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevini Cumhurbaşkanı seçildiği 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürmüş.

“23 Nisan”, 1921’de çıkarılan 23 Nisan’ın Milli Bayram Addine Dair Kanun ile, Türkiye’nin ilk ulusal bayramı olmuş ve 1927 yılından itibaren Çocuk Bayramı olarak kutlanmaya başlanmış. 

Bugünkü yazımızın konusu ise açılışından itibaren 18 Ekim 1924 tarihine dek kullanılan ve bugün Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak hizmet veren İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi binamız.

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi Gezisi

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Ulaşım

Müzeye Ankara’nın birçok yerinden ulaşım oldukça kolay. Metroyu tercih ederseniz Ulus Metro Durağı’nda, otobüs ve minibüsü tercih ederseniz Ulus Meydanı Duraklarında inerek bir kaç dakikada ulaşabilirsiniz. 

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Giriş Ücreti ve Ziyaret Saatleri

II. TBMM Binası (Cumhuriyet Müzesi) ile birlikte kombine bilet ücreti kişi başı 12 TL (2020).

Müze her gün ziyarete açık ve Yaz dönemi için ziyaret saatleri 08:45-19:00 (Kışın 18:00)

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Tarihi

Bina 1915 yılında, İttihat ve Terakki Fırkasınca kulüp binası olarak kullanılmak üzere Enver Paşa’nın emriyle inşa edilmeye başlanmış. 

Bina, mimar Salim Bey tarafından projelendirilmiş. İnşa işi ise askerî mimar Hasip Bey tarafından yürütülmüş. Ancak kendisi malzeme sıkıntısı nedeniyle binayı bitirememiş, çatı yarım kalmış ve Kurtuluş Savaşı sırasında şehit düşmüş.

1918 yılı Milli Mütareke döneminde bir grup İngiliz ve Fransız askeri Ankara’da konuşlanmış. Fransız komutan ise yapımı bitmeyen bahse konu binaya yerleşmiş. Ancak, Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkmasından Ankara’ya gelene kadar geçen sürede bu askerler durumu emniyetsiz görüp Ankara’yı terk etmiş. 

Ankara’da meclisin toplanmasına yönelik çalışmaların başlangıcında yapılan araştırma da bu hizmete uygun bina olmadığından yarım kalan İttihat ve Terakki Fırkası Kulüp Binası İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası olarak kullanılmak üzere halkın da özverileri sayesinde hızla tamamlanmış ve 23 Nisan 1920 tarihinde kullanılmaya başlanmış. 

Ancak şu bir gerçek ki savaş döneminde zorunlu şartlar sebebiyle meclis olarak kullanılan bu güzide yapı küçük olması ve aslen bu amaç için inşa edilmemiş olması nedeniyle 18 Ekim 1924 tarihinde terk edilmiş.

Bu tarihten sonra çeşitli kamu kuruluşlarınca kullanılmaya devam edilen bina 23 Nisan 1981 tarihinde Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılında “Kurtuluş Savaşı Müzesi” adıyla ziyaretlere açılmış. 

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Mimari Yapısı

İlk Meclis binası, 22 x 43 m ölçülerine sahip 2 katlı küçücük bir yapı. Sadece 9 oda ve 1 büyük salona sahip.

Ön tarafındaki balkonlar ise binayı güzelleştiren diğer unsurlar. Odaların en büyüğü ise Cumhurbaşkanlığı Salonu.

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Salonu

Kurtuluş Savaşı, bu meclisin çatısı altında yürütülmüş zaferden sonra ise Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Anayasası olan Teşkilatı Esasiye Kanunu, İstiklal Marşımız, Saltanatın Kaldırılması, Lozan Barış Antlaşması, Ankara’nın Başkent Oluşu, Cumhuriyet’in İlanı ve Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk Cumhurbaşkanı olması bu mecliste kabul edilmiş.

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Sergilenenler

Bina Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak çalışmaya başladıktan sonra Kurtuluş Savaşı, Mustafa Kemal Atatürk ve Cumhuriyet sonrası dönem ile ilgili bazı araç, eşya ve objeler de sergilenmek üzere buraya getirilmiş.

Mecliste bizzat Kurtuluş Savaşı’nda kullanılan silah, dürbün vb. araçlar müzede sergilenmektedir.

Türkiye’nin ilk şeker fabrikası olan Alpullu Şeker Fabrikası’nın ürettiği ilk şeker numunesi de sergilenen eşyalar arasındadır.