9 Günlük Bhutan Turumuz kapsamında çok uzun zamandır görmek istediğimiz bu güzel Asya ülkesine gitmek nihayet bu yıla nasip oldu. Bhutan gezisi yeni bilgiler edinerek bolca güzel vakit geçirdiğimiz unutulmaz seyahatlerimizin arasına girdi bile. Biz gezginler başka ne ister ki.
Bhutan için Asya’nın İsviçre’si diyorlar. Ülke; mistik tapınakları, kendine has kültürü, festivalleri ve muhteşem doğası ile mutlaka görülmesi gereken yerlerden. Her yerde farklı bir huzur var.
Ülkenin astroloji haritasındaki güçlü Aslan burcu vurgusu ile baskıcı diyebileceğimiz bir krallıkla yönetiliyor. Başak vurgusu ile ekonomide hizmet sektörü hakim. Sokaklar, insanlar tertemiz. GAD terazi etkisi olsa gerek özellikle binaların dış görünüşü çok özenli. Şehrin estetiğini bozacak her türlü işlemin cezai yaptırımları var.
Uzak doğu ve Asya ülkelerinin en sevdiğim yanı günlük hayatta Türk kültürü ile asla tahmin edemeyeceğiniz benzerlikler ile karşılaşabilmeniz. Öyle ki bu benzerlikler insana tuhaf bir huzur veriyor. Bhutan’da o ülkelerden bir tanesi.
Bizden kilometrelerce uzakta küçük bir Asya ülkesinde mimariden günlük alışkanlıklara kadar birçok benzerliğe şahit olabiliyorsunuz.
O zaman başlayalım kopyala yapıştır bilgilerden ziyade bizzat yerinde edinilmiş bilgiler ile Bhutan’ı keşfetmeye.
Genel Bilgiler
Küçük bir Asya ülkesi olan Bhutan Krallığı’nın batısında ve güneyinde Hindistan, kuzeyinde Çin bulunuyor. Monarşi ile idare edilen bu küçük ülkenin yüzölçümü ise sadece 47.000 km².
Ülkenin başkenti Thimphu, resmi dili Tibet kökenli Bhutanca ve resmi dini Vajrayana Budizmi. Ülkenin geleneksel sporu ise okçuluk.
Wangchuck Hanedanı 17.12.1907 tarihinde ülkenin bugünkü birliğini sağlamış, 08.08.1949 tarihinde de Hindistan ile anlaşma yapıp iç işlerinde bağımsız dış işlerinde Hindistan’a bağımlı bir ülke olmuş. Kuzeydeki Çin tehdidini düşünürsek oldukça zeki bir hamle.
Ülke Himalaya Dağları’nın eteklerinde dağlık bir arazi üzerine kurulu. Ancak iklim çeşitlilik gösteriyor. Kuzey ovalarında tropikal iklim hakimken, orta bölümdeki vadilerde kışlar soğuk, yazlar sıcak geçiyor. Himalaya Dağları’nda ise kışlar sert, yazlar serin.
Ülkede tüm yıl boyunca sert fırtınalar, yağış sezonu boyunca yaygın toprak kaymaları görülüyor.
Para birimi Bhutan Ngultrumu (BTN) ve Hindistan Rupisi (INR). Birçok gezi sitesinde yazılanın aksine takas sistemi geçerli değil.
Ülkede kereste, alçıtaşı, kalsiyum karbür, hidro güç sanayileri mevcut. Kuzey Hindistan’ın elektriğinin büyük kısmı Bhutan’dan ihraç ediliyor üstelik yatırım masraflarının tamamı Hindistan’a ait.
Ancak, ülkede tarıma elverişli arazi hemen hemen yok. Ülkedeki tarıma elverişli alan oranı %2, otlaklar %6, ormanlık arazi %66 kadar. Ülkedeki arazilerin sadece 340 km² kadarı sulanabiliyor.
Kaynak : Gezi notlarımız, Vikipedia
Bhutan’ın Coğrafi Bölgeleri
Bhutan’da 4 ana idari yapı var krallık yönetiminin en büyük başarısı da bu farklı bölgeleri bir arada tutabilmek.
Gezi sırasında Bhutanlıya hiç benzemiyor dediğiniz insanlar ülkenin diğer bölgelerinden.
Mesela Hint sınırına yakın bir bölgeden geliyor ise fiziksel görünüş olarak Hintli’ye benziyor ama Bhutanlıyım diyor.
Tıpkı bu fotoğrafta olduğu gibi. Bir müze önünde yer alan bu heykelcikler Bhutan’ın demografik özelliklerini çok güzel özetlemiş aslında.
Bhutan Bayrağı
Bhutan milliyetçi ve muhafazakar bir ülke. Dikdörtgen biçimli bayrağı bir köşegen ile ikiye ayrılmış.
Üstteki altın sarısı üçgen laik kraliyet gücünü, alttaki portakal renkli üçgen ise Budizmi simgeliyor. Bayrağın ortasında ise ülkeyi simgeleyen bir ejderha (Druk) bulunuyor.
Bhutan’a Ne Zaman Gidilir?
İlkbahar (Mart-Nisan-Mayıs) ve sonbahar (Eylül-Ekim-Kasım) dönemleri sezon dönemleri iken; kış dönemi (Aralık-Ocak-Şubat) ve yaz dönemi (Haziran-Temmuz Ağustos) düşük sezon.
Yaz dönemi muson yağmurlarının yoğun olarak görüldüğü zamanlar. Bölgenin özellikle fotoğrafçılar için en kuru ve güneşli zamanı Kasım ayı.
Bhutan Vize İşlemleri
Internet ortamını incelerseniz Bhutan ile ilgili en çok merak edilen konunun gezginleri biraz da tedirgin eden ülkeye nasıl gidileceği konusu olduğunu görebiliyorsunuz. Bu konu bilinmezlik insanı ürkütüyor ilk başta.
Bhutan kendisine has kuralları olan dışarıya kapalı gizemler ile dolu değişik bir ülke ama Internet sayfalarında okuyacağınız ülkenin sınırlı sayıda ziyaretçi kabul ettiği gibi % 100 yanlış bilgilere sakın inanmayın. Aksine turizm ülkenin en büyük gelir kaynağı.
Turizm politikası kalabalık topluluklardan ziyade ülkede harcama yapıp para bırakacak belirli bir gruba hitap etmek istemeleri üzerine kurulmuş.
Tabii ki insanın hemen aklına o zaman milyonlarca Hintli’ye neden vize uygulanmıyor sorusu gelse de yapacak bir şey yok kural bu.
Eğer Hindistan veya Bangladeş vatandaşı değilseniz veya Bhutan vatandaşı bir tanıdığınız yok ise öncelikle vize almanız gerekiyor. Ülkelerarası yapılan anlaşma gereği Hindistan ve Bangladeş vatandaşları vizeden muaf.
Vize işlemlerini sadece Bhutan’da faaliyet gösteren yetkili acentalar ile iletişime geçerek tamamlayabiliyorsunuz. Bilinenin aksine işlemler çok kolay. Pasaportunuzu ve seyahat tarihlerini e-mail, viber, whatsapp vs aracılığı ile yetkili acenteye göndermeniz yeterli. Tüm vize işlemlerini bahse konu yetkili acenteler organize ediyor.
Vize onaylandıktan sonra acente size vize evrakını yine e-mail, whatsapp vs. üzerinden gönderiyor. Havaalanında görevli gümrük memuru online olarak sizin bilgilerinize erişebiliyor fakat vizenin bir örneğini yanınızda bulundurmanız da isteniyor. Druk Air uçak biletiniz de yine acenteniz tarafından organize ediliyor zira uçmak için farklı bir alternatifiniz yok.
Ülke kuralları gereği tüm acenteler aynı ücreti alıyor. Ülkede kaldığınız her gün için ücret ödüyorsunuz. Fiyatlar yüksek ve düşük sezon olmasına göre değişiyor.
1 kişi sezon fiyatı 250$+40$; 2 kişi sezon fiyatı 230$+30$ (2019). Bu fiyatın içerisine konaklama, tüm gün yiyecek ve su (meşrubat masrafları kişiye ait), müzelere giriş ücreti, tur rehberi ve özel araç dahil.
Rehber ve şoföre günlük bahşiş vermeniz gerekiyor. Tavsiye edilen ücret rehber için 8$-10$ şoför için 5$/7$
Bhutan’a Nasıl Gidilir?
Bhutan’a sadece Bhutan Havayolları (Druk Air) ile gidilebiliyor. Bhutan Havayolları’nın Katmandu ve Bangkok üzerinden günlük uçuşları var. Singapur, Bangladeş ve Hindistan (Bagdogra, Delhi, Kalküta ve Guwahati) üzerinden de düzenli seferler yapılıyor.
Paro Havaalanı’na dağlık ve zorlu bir araziden geçerek inebiliyorsunuz. Cidden usta bir pilot olmak lazım. Uçak personeli geleneksel Bhutan kıyafetleri giyiyor. Paro Havaalanı’na giderken uçağın sağına, dönerken soluna oturursanız Everest’in en yüksek tepesini de görebilirsiniz. Bulutları delen bir gökdelen gibi.
Paro Havaalanı’na iner inmez Himalaya Dağları ile büyüleniyorsunuz, tüm yolcular her şeyi unutup fotoğraf makinalarına adeta hücum ediyorlar ki bir çoğu VIP kişiler.
İlk izlenim her zaman önemli. Havaalanı küçük fakat şık. Pasaport işlemleri hızlı ilerliyor. Havaalanı içerisinde para bozdurabiliyorsunuz bu size kolaylık sağlar fakat alışverişlerinizde $ da kullanabilirsiniz. Kredi kartı kullanılmıyor tüm işlemler nakit.
Dilerseniz havaalanında dilerseniz şehir içinde yabancılara özel kalacağınız süreye bağlı olarak yerel telekom hattı almanızı tavsiye ederim. Çok işe yarıyor. Otellerde internet kalitesi düşük olsa da ücretsiz fakat şehir içerisinde ücretsiz internet erişimi yok.
Önemli not: Her seyahatte olduğu gibi seyahat sigortanızı mutlaka yaptırın ve temel bir takım ilaçları yanınızda bulundurun.
Bhutan Turumuz
-Tur Programı
Bhutan turları genellikle 9 gün olarak planlanmış fakat isteğe göre değişiklik gösterebilir.
1.Gün:Bhutan’a varış
2.Gün:Thimphu şehir gezisi
3.Gün:Thimphu-Punakha/Wangdue
4.Gün:Punakha/Wangdue-Bumthang
5.Gün:Bumthang Valley
6.Gün:Bumthang-Phobjikha
7.Gün:Phobjikha-Paro
8.Gün:Tiger’s Nest Monastery Hike
9.Gün:Geri Dönüş
Siz de bizim gibi koşturmaktan çok keyif odaklı bir gezginseniz Thimpu ve Paro kesinlikle yeterli olacaktır hem tekrar gitmek için bahaneniz. Bir sonraki geziyi Güney Bhutan olarak düşünüyoruz el yapımı dua çanakları almak için.
-Tur İle İlgili Bilmeniz gerekenler
Seyahatin tamamında bir şoför ve tur rehberi size eşlik ediyor. Gruplar halinde gezmek de mümkün tabi. Biz iki kişi olmayı tercih ettik. Eğer kendi başınıza hareket etmeyi seven biri iseniz bu durum belli bir zaman sonra oldukça can sıkıcı olabiliyor. Rehberinize tek başınıza yürümek istediğinizi belirtirseniz anlayışla karşılıyorlar.
Tur planı bir standart çerçevesinde, öyle bizde olduğu gibi her tapınağa elinizi kolunuzu sallayarak giremiyorsunuz. Bir yabancı olarak tek başınıza ülke içerisinde seyahat etmek pek mümkün görünmüyor. Fiziksel özellikler nedeni ile hemen fark ediliyorsunuz ister istemez.
Yabacıların da özellikle tapınaklarda kıyafetlerine dikkat etmesi bekleniyor şort ve askısız kıyafetler giyilmemesi ziyaret öncesi acenteniz tarafından size bildiriliyor.
Tapınaklar içerisinde görüntü alıp alamayacağınızı rehberiniz ile teyit etmelisiniz.
Rehberinize rica eder ve kendisine ilave ödeme yaparsanız turistik tapınaklardan ziyade halkın gittiği tapınaklara gitme şansınız olabilir ki mutlaka yapın çok güzeller. Ben eminim ki yabancıları asla götürmeyecekleri daha başka tapınaklar da var. Buralardan maalesef görüntü almamıza izin verilmedi.
Araçlar konforlu fakat uzun süreli turlarda seyahat edilecek bölgeler arası mesafeler nedeni ile araç içerisinde kalınacak süre rahatsız edici olabiliyor Trafik çok yavaş sürücüler hız limitinin üzerine pek çıkmıyor. Hassasiyetiniz var ise ilacınızı almayı unutmayın derim.
Bhutan gece hayatı pek aktif değil. Daha çok ev partileri. Akşam tek başınıza dışarı çıkılması pek tavsiye edilmiyor yine rehberinizden yardım istemelisiniz. Hem sokak ışıklandırmalarında eksiklikler var hem de başıboş köpekler tehlikeli olabiliyormuş.
-Bhutan’da Günlük Hayat
“Kuzo Zangpola” merhaba, “Kadinchey la” teşekkür ederim demek.
Bhutan halkı dağlık arazide yaşayan diğer halklar gibi oldukça korumacı ve muhafazakar. Zorlu doğa şartlarına karşı dirençli.
Halk kraliyet ailesine sımsıkı bağlı. Kraliyet sarayı dışarıdan bakıldığında görülemiyor ve belirli bir mesafeden sonra saray civarına yaklaşılması yasak.
Thimpu’da hayat pahalı özellikle genç nüfus iş olanakları nedeni ile bu bölgede yoğunlaştığından ev kiraları da yüksek. Hayat pahalılığı insanoğlunun genel sorunu.
–Budizm
Günlük hayatta ülke yönetiminde olduğu gibi Budist öğretilerin etkili olduğunu görüyoruz.
Halk, oteller, caddeler tüm Budist ülkelerde olduğu üzere tertemiz.
Ülke topraklarının %60’ı orman ve halk doğaya çok saygılı. Budizm inançlarına göre ormanda yaşayan ruhları rahatsız etmemek adına trekking oldukça revaçta olmasına rağmen dağcılık hala yasaklı bir spor.
Tapınakların dış avlu bizim cami avluları gibi. Genellikle yaşlılar var ve mantralar (dua) eşliğinde tespih çekiyorlar.
Tespihler imamesiz şekilde 99’luk olarak var. Özellikle sandal ağacından yapılanlar mis gibi kokuyor alıp kolye olarak kullanabilirsiniz.
Yetişkinler de hastalandığında tapınağa gidip rahipten mantra (dua) ve tekrar sayısı alıyorlarmış. Düzenli olarak yaparsanız iyileşiyormuşsunuz.
Her tapınak avlusunda dua tekeri var. Çarklar saat yönünde çevriliyor. Tapınak dışında küçük ve birden fazla veya tapınak içlerinde 1 adet ve çok büyük olarak çeşitleri var.
Önceleri kişiler dua çanaklarını diledikleri yönde çevirirlerken ilerleyen zamanlarda dini otoritelerce bir standarda bağlanmış bence çok iyi olmuş müthiş etkileyici bir görüntü.
Bir rahip ölüm saati kesin olarak belli ise ruhun tekrar nerede ve ne zaman doğacağını hesaplayabiliyormuş.
Tüm hayat Karma ve Samsara inanışı üzerine kurulu. Amaç Samsara’dan çıkmak. Geçmiş hayat ile kimse ilgilenmiyor önemli olan bu hayatta yaptıkların.
Bölgedeki Budizm anlayışını daha ayrıntılı okumak için için tıklayınız.
–Giyim
Kral dahil çocukluktan itibaren erkekler Guo kadınlar Kira denilen geleneksek kıyafetler giyiyor.
Kral dahil çocukluktan itibaren erkekler Guo, kadınlar Kira denilen geleneksek kıyafetler giyiyor.
Bhutanlı erkekler de İskoç erkekleri gibi etek giyiyor. Genç nüfus özgür zamanlarında, genellikle hafta sonları, spor kıyafetler giymeyi tercih ediyor.
–Eğitim ve Kültür
Eğitim üniversite sonuna kadar ücretsiz fakat bir sınava girmeniz gerekiyor eğer sınavda başarılı olamazsanız ülkenin dışında paralı bir üniversiteye gidebiliyorsunuz genellikle de Hindistan’da bir üniversiteye gidiyorsunuz.
Eğitimli ve yabancı dili olan gençler ülkede mezun oldukları bölümlere ilişkin çalışma alanı bulamadıklarında genellikle turizm ile uğraşıyor.
El sanatları ülkenin önemli değerlerinden hatta gezi rotalarından bir tanesi de Thimpu’da ki lise bizde ki meslek liseleri gibi bir okul. Burada farklı branşlarda el sanatları öğretiliyor tıpkı bu maskeler gibi.
Ülkeye televizyon ve Internet 1999 yılında girmiş ve kültürlerini korumak amacıyla yayınlar devlet kontrolü altında veriliyor. İnternet erişimi sınırlı. Sonuca bakınca insan acaba doğrusu bu mu demeden geçemiyor.
–Mimari
Yeni yapılan evlerin dış cepheleri şehrin siluetini bozmaması için klasik mimariye uygun olarak yapılmak zorunda.
Yapılan denetimlerde uygunsuzluk tespit edildiğinde elektrik ve su dahil tüm hizmetler kesiliyor. Uyulması gereken çok fazla kural var biz Türklere biraz ters bir durum J
-Tiger’s Nest (Kaplan Yuvası Manastırı)
Bhutan Tur Programımızın 8. günü tüm gezginlerin buraya gelmesinin baş nedeni olan Tiger’s Nest Manastırı’na ayrılmış.
Himalaya Dağları manzaralı muhteşem odamızdan sabahın erken saatinde kalkıp kahvaltımızı ettikten sonra heyecanla ülkenin de sembolü olan Tiger’s Nest Manastırı yolculuğumuza başladık.
–Manastırın Hikayesi
Tapınak dağın yüksek bir noktasına ve mağara içerisine inşa edilmiş. Allahım bu nasıl bir işkence bu kadar yüksek yere, kim ibadet için gelir ki düşüncesi ile cebelleşirken rehberimiz imdada yetişiyor. Birebir bir Bhutanlının ağzından tapınağın gerçek hikayesi.
Bhutan, Budizm ile Guru Padmasambhava sayesinde tanışmış. Bu nedenle Guru Padmasambhava Tibet ve Bhutan’da “değerli usta” anlamına gelen Guru Rinpoche unvanı ile onurlandırılmış. Ustanın Budist Takvimi’nin altıncı ayının onuncu gününde doğduğu sanılıyor. Bu doğum günü net olarak bilinmese de Batı Takvimi’ne göre haziran veya temmuz aylarına denk geliyor.
Padmasambhava, Budizm’i tüm Bhutan’a yaymasının yanında yeni dini sevmeyen şeytani güçlerin muhalefetini ehlileştirmesiyle de tanınmış.
Efsaneye göre, Padmasambhava karısını uçan bir kaplana dönüştürmüş ve sonra da Bhutan’a kadar uçmuş ve bugünkü tapınağın bulunduğu bölgeye inmiş.
Tapınağın yapıldığı Taktsang Senge Samdup Mağarası’nda kötü ruhlara karşı güç toplamak için , 3 yıldan fazla, efsaneye göre 3 yıl, 3 ay, 3 saat yoğun meditasyon ile geçirmiş.
1692 yılında tapınak ilk hali ile Taktsang Senge Samdup Mağarası’nın etrafında inşa edilmiş.
Tapınak 1999 yılında bir yangın sonrası maalesef ağır tahribat görmüş. 7 yıl sonra 2006 yılında ise orijinline sadık kalınarak yeniden inşa edilmiş. Yani orijinal yapı değil ziyaret edilen. Buna rağmen çok ciddi bir güvenlik var.
Budist rahipler ziyaretçi yoğunluğundan etkilenmemek için tapınağın daha da yukarısındaki yine kayalıklar üzerine inşa edilmiş odalarda kalıyorlar. Budist inancında sessizlik ve meditasyon çok önemli.
–Manastıra Tırmanış
Manastır kendisinden çok uzun ve zorlu yürüyüş yolu ile akıllarda kalan bir tapınak kompleksi.
Tepeye katırlar ile çıkanlar var fakat dağın tepesinde katırla çıkmak ne eğlenceli ne de güvenli geldiği için yürümeyi seçiyoruz.
Kesinlikle daha eğlenceli ve havalı. İphone’a göre 20937 adım, 14,9 km ve 67 kat. Başlamak bitirmenin yarısıdır derler ya başlayınca bitiyor.
Aslı Erçelik hariç herkes için çok zordu hatta kendisi Ultra Maraton koşucusu olduğundan tırmanış yolunu bir kaç kez turlayarak tırmanışın en popüler kişisi oldu Tur rehberlerine kendisinin ismini verirseniz gereken yardım yapılacaktır.
Yürüyüş parkurunun yarısına geldiğinizde tapınağı en iyi göreceğiniz bir noktada dinlenme alanı var. Buradaki Taktsang Cafeteria’da öğle yemeğini yiyip Tiger’s Nest’e karşı çayınızı içtikten sonra yola devam ediyoruz. Bence yürüyüşün en güzel noktası burası. Bugüne kadar içtiğim en keyifli çay da bu.
Şahane fotolar çekip tırmanışa devam ediyoruz. İyi ki sezonda gelmişiz. Eğer tırmanamasaydım gerçekten kahrolurdum. Mola sonrası yürüyüş parkuru ilk etaba göre daha kolay.
–Tapınaktayız
Tapınak içerisinde görüntü almak yasak olduğundan yol boyunca fotoğraf çekimine devam ediyoruz.
Tapınağa varış anını kelimeler ile anlatmak zor. Kayaların üzerinde bir inci tanesi gibi sade ve zarif.
İçeride devasa büyüklükte heykeller var. İnanışa göre tüm o devasa heykeller 1 gecede iyi ruhlar tarafından tapınağa getirilmiş.
İçeride devasa büyüklükte heykeller var. İnanışa göre tüm o devasa heykeller 1 gecede iyi ruhlar tarafından tapınağa getirilmiş.
İçeriye şort ve askılı kıyafetler ile girmek yasak. Kişisel eşyalarınızı da içeriye götüremiyorsunuz girişte ziyaretçilere ayrılan kabinlere bırakabilirsiniz. Rehberiniz size yardımcı olacaktır.
–Geri Dönüş
Ziyaretimizi tamamladıktan sonra tatlı bir yorgunluk ile geri dönüş yolculuğumuza başlıyoruz. Geri dönüş yolunun sonunda güzel bir sürpriz bizi bekliyor.
Rehberimizin organize ettiği çay kahve servisi ile yorgunluk atarak akşam yemeğimizi yemek için çiftlik evine doğru yola çıkıyoruz.
Bhutan’da Ne Yenir?
Bhutan ile ilgili olarak gözlemlediğimiz genel yemek kültüründen bahsettikten sonra bir çiftlik evinde yediğimiz akşam yemeğinden bahsetmek istiyorum.
-Bhutan Yemek Kültürü
Et ve tavuk ürünleri domuz eti hariç ithal ediliyor. Domuz eti yaygın olarak kullanılıyor.
Özellikle sebze yemekleri şahane. Sebzeler ülke içerisinde organik olarak üretiliyor ve bununla gurur duyuluyor. O nedenle tüm seyahat boyunca ben geleneksel Bhutan sebze yemeklerini doya doya yedim. Nepal’de açlıktan ölmek üzere iken Bhutan ilaç gibi geldi açıkçası. Nepal’i başka bir yazıda detaylı olarak yazarım.
Geleneksel olarak yemekler yer sofrasında ve el ile yeniyor fakat ziyaretçiler için çatal kaşık servis ediliyor.
Bhutan’da acı bibersiz yemek yapılmıyor.
Tiryakiler dikkat çaya tereyağı koyuyorlar.
-Çiftlik Evinde Akşam Yemeği
Çiftlik evine geleneksel Bhutan evlerini seyrederek ulaşıyoruz. Her biri birer sanat eseri.
Bhutan geleneğine göre evin reisi kadın. İtiraz etmeden evin kadını tarafından servis edilen tüm yemekleri yemeniz gerekiyor.
Giderseniz şaşırmayın Bhutan’da rehberler gün içerisinde yemeklerini ayrı olarak yiyor. Bize servisi rehberimiz yaptı. Tüm seyahat boyunca ilk defa rehberlerimiz ile yemek yedik.
Çiftlik evinde, Bhutan halkının günlük yaşamı ile ilgili çok değerli bilgiler edindik.
Et ürünleri yurt dışından ithal fakat sebzeler yerli ve organikmiş. Övünerek anlatıyor bize. Özellikle sebze yemekleri şahane. Zaten rehberimiz de et ve tavuk ürünleri hakkında iddialı değildi. Bu arada birkaç sebze yemeği tarifi de aldım tabii ki.
Acı biber sevenler Bhutan tam size göre ama gerçek acı. Bu yemekleri tatmadan acı seviyorum denmez. Biberler taze olduğundan bir o kadar da lezzetli. Bir Bhutan’lı acı olmayan yemeğe oturmazmış bile.
Tereyağlı çay kesinlikle bugüne kadar denediğim en en tuhaf şey. Türk nezaketi hayır da diyemiyosun ama yavaş için hemen biterse 2.sini içmek zorunda kalırsınız benden söylemesi J Tereyağının tadı hala aklımda keşke çayın içerisine katıp yazık etmeselerdi.
Çiftlik evine geldiğinizde çok enteresan bir başka aktivite daha var. Bhutan usulu banyo yapmak isterseniz en geç öğlene kadar haber vermek koşulu ile yapabilirsiniz.
Banyo suyu, özel olarak seçilmiş büyükçe taşların tahta bir küvetin içerisinde gün boyu güneş ışığı altında ısıtılması ile hazırlanıyor. Yeni bir bilgi daha ediniyoruz.
Bhutan’da Alışveriş
Geldik seyahatin olmazsa olmaz bölümüne. Bhutan pahalı bir ülke. Paro şehri alışveriş yapmak isteyenler için daha hesaplı. Fiyatlar Thimpu’ya göre daha hesaplı. Büyükşehirler dünyanın her yerinde pahalı anlayacağınız.
Ana cadde üzeri dizili şık ve temiz dükkanlar ile dolu. Kendimizi rengarenk dükkanlar içerisinde kaybettik. Bir Türk olarak otantik ürünler çok ilgimizi çekmese de mistik öğeler oldukça ilgi çekici.
Dua bayrakları, buda heykelleri, Budizm ile ilgili diğer görseller ve en favorim dua çanakları (Singing Bowl). Neredeyse her dükkanda farklı metaller ile yapılmış dua çanakları bulabiliyorsunuz. Dua çanakları meditasyon amaçlı kullanılıyor.
Aslolan kişinin ihtiyacına göre malzeme kullanılarak yapılması fakat günümüzde maalesef el yapımı çanak bulmak zor. Bulabildiklerim de 2.el ki el yapımı bu çanakları denediğiniz zaman farkı görebiliyorsunuz.
Öğrendiğime göre güney Bhutan, Hindistan’ın Sikkim bölgesi veya Tibet en iyi çanakların imal edildiği bölgeler. Böylece bir sonraki seyahat rotamızı da belirlemiş oluyoruz.
Bhutan’da pazarlık diğer Asya ülkelerinde olduğu kadar yaygın değil. Ülke dışında seyahat ettiğinizde mutlaka yerel halkın alışveriş yaptığı yerleri sorun. Fiyatlar turistik yerlere göre her zaman daha ucuz.
Alışveriş sırasında tarihi eser niteliğinde hiç bir parça almayın havaalanı kontrolünde yakalanmama ihtimali neredeyse yok hem ödediğiniz paradan olursunuz hem de gereksiz yere başınız derde girer.
Pema Tshering
Yazımızı burada tanışma imkanı bulduğumuz Pema Tshering ile bitirmek istiyorum. Pema, tanıdığım özel insanlardan hayata karşı duruşu, azmi ve içten gülüşü insana ilham veriyor.
Kendisi çiftçi bir ailenin çocuğu. Ailesi onda beyin felci olduğunu öğrendiğinde onu terk etmiş. Büyükanne ve babasının yanında büyümüş. Omurgasındaki problem sebebi ile bacaklarını da sınırlı kullanabiliyor, yürüyemiyor.
Bhutan Kraliçesi bir gün Pema’nın yaşadığı yeri ziyarete geliyor ve ona kendisinden ne istediğini soruyor. Pema’da para değil eğitim almak istiyorum diyor ve o gün Pema’nın hayatı değişiyor.
Eserlerini yaparken sadece ayaklarını kullanabiliyor. Hayatı boyunca ayakları elleri olmuş
Eserlerini Bhutan Kültür Müzesi’nde sergiliyor Pema bugün dünyanın birçok yerinde sergi açan, CNN tarafından belgeseli yapılmış Bhutan’ın en ünlü insanlarından. Aynı zamanda kendisin terk eden ailesinin de en büyük destekçisi.
İstemeye istemeye de olsa Bhutan maceramız burada bitiyor yeni yazılarımızda görüşmek üzere..